Berlin - Berlijn

Berlin er en storby med flere kvartersprodukterhvor hver inkluderer attraktioner, spisesteder, underholdning og opholdsrum.

Berlin er hovedstaden i Tyskland. Byen er et symbol på ungdom, kultur, videnskab, fornyelse og genforening.

kvarterer

Berlin er administrativt opdelt i 12 distrikter siden 2001 (Bezirke). Skalering blev derefter anvendt for at reducere omkostningerne, og antallet blev reduceret fra 23 til 12. Imidlertid fortsætter befolkningen med at bruge de gamle navne. De kaldes også undertiden Großbezirken og almindelig kaldte Bezirken. I denne vejledning bruger vi de gamle navne, som bedre passer til rejsendes oplevelse.

Info

klima	Jan	Feb	Mar	April	Kan	jun	juli	aug	sep	Okt	Nov	Dec
gennemsnit maksimum (° C)	2,9	4,4	4,2	8,5	13,2	18,9	21,6	23,7	23,6	18,8	13,4	7,1
gennemsnit minimum (° C)	−1,9	−1,5	−1,3	4,2	9,0	12,3	14,3	14,1	10,6	6,4	2,2	−0,4
Berlin har en kontinentalt klima, med varme somre og tørre kolde vintre. Den gennemsnitlige årlige temperatur er 9.1 ° C.

Med sine 3,5 millioner indbyggere er Berlin den største by i Tyskland og er en af ​​de 16 føderale stater i dette land. Einstein underviste på Humboldt University og den amerikanske præsident John Kennedy holdt sin berømte tale der, hvor han brugte de vingede ord jeg bin ein Berliner talte. Berlin er en relativt ung by, der tiltrækker unge kunstnere, alternative mennesker og iværksættere. Berlin har også opbygget et ry inden for klassisk musik takket være Berlin Philharmonic og Berlin Opera House. For børnene er der Tierpark og Berliner Zoo.

I Berlin forenes mange gamle bygninger og nye ideer, som du kan se i Rigsdag, og har fået en plads i futuristiske bygninger, såsom Sony Center på Potsdamer Platz. Berlins centrum er bygget i en effektiv moderne stil uden at gå for højt, og det har en åben og ekspansiv karakter. Berlin er uden tvivl den grønneste hovedstad i Europa. Du finder gader med træer, skove, naturreservater og søer i og omkring Berlin meget velafbalancerede. I det velkendte distrikt Prenzlauer Berg kan du finde farverige traditionelle bygninger. Skaden under Anden Verdenskrig har længe været efterladt, undtagen et par steder som f.eks Kaiser Wilhelm Memorial Church, som er eksplicit bevaret til erindring.

Efter 2. verdenskrig fortsatte Berlin som tvillinger, muren, der løb lige gennem Berlin, dannede grænsen mellem Vesttyskland (FRG) og Østtyskland (DDR). I ingen anden by i verden kunne du være vidne til den kolde krig så bogstaveligt som i Berlin. Den socialistiske bygningsvanskab har præget sit præg på den tidligere øst for Berlin, som du f.eks. Kan se i Karl-Marx Allee. De østtyske boligblokke er ryddet op og lyset op, klar til deres nye funktion i dagens Berlin.

Efter næsten 40 års eksistens som sammenføjede tvillinger faldt den berygtede Berlinmur mellem Østberlin og Vestberlin i 1989, og den gamle metropol er blevet en igen. Den tyske regering er villig til at give meget for at genoprette Berlin i al sin herlighed. I 1990'erne var Berlin det største byggeplads i Europa, og i dag kan du nyde fordelene ved mange nye kommercielle såvel som offentlige bygninger med avancerede faciliteter.

Berlin kan beskrives som en moderne by med en historisk baggrund fra en nær fortid, den har ikke et middelalderligt historisk centrum som for eksempel Prag, Wien eller Bruxelles fordi det har en relativt ung historie og meget blev ødelagt under Anden Verdenskrig. Her og der kan du finde bygninger, der stammer fra før det 14. århundrede, men altid i sammenhæng med en moderne by. Mitte er bymidten, men andre steder vil lige så godt bære titlen Centrum kan kræve. Dette er et resultat af den øst-vestlige division og fusionen af ​​to byer Berlin og Cölln.

Berlin er en multikulturel by med den største tyrkiske befolkning i verden uden for Istanbulpå grund af den næsten 40-årige adskillelse er der udviklet forskellige dialekter mellem Østberlin og Vestberlin.

Milliarder euro er blevet investeret i Berlins infrastruktur siden dets genopbygning. Landets regering er flyttet fra Bonn, den tidligere hovedstad i Vesttyskland, til Berlin. Der var også mange modstandere af denne beslutning. Bonn kunne have været den administrative hovedstad, og Berlin kunne have været protokolhovedstad. Som det er tilfældet i Holland med Haag og Amsterdam. Denne flytning og opførelse af en helt ny infrastruktur går stadig på bekostning af sociale faciliteter i Berlin. Der er et stort mindretal i dag, der gerne vil vende tilbage til systemet, som det var, da Øst- og Vesttyskland blev adskilt. Tidligere er den store bygningsvenskab forbi, Berlin er ikke længere den største byggeplads i Europa, som den var i slutningen af ​​1990'erne.

Historie

Se også artiklen Berlins historie på Wikipedia.

Grundlaget for Berlin er meget multikulturelt. Kvartererne omkring Berlin blev befolket i århundreder f.Kr. af germansk-schwabiske og burgundiske stammer samt slaviske grupper. Dagens arvinger til sidstnævnte er sorberne, et slavisk mindretal, der findes i landsbyerne sydøst for Berlin nær Spree-floden.

I begyndelsen af ​​det trettende århundrede udviklede to byer (Berlin og Cölln) hver på den modsatte bred af Spree (i dag Nikolaiviertel og det nærliggende distrikt). På grund af befolkningstilvæksten voksede byerne tættere på hinanden og blev en by. Berlin var et centrum for kommerciel aktivitet og landbrug, men det forblev en lille by (10.000 indbyggere) indtil slutningen af ​​det syttende århundrede. Halvdelen af ​​befolkningen døde også som et resultat af trediveårskrigen i begyndelsen af ​​det syttende århundrede.

Siden slutningen af ​​det syttende århundrede, da franske huguenotter flygtede i stort antal til Berlin på grund af religiøs forfølgelse, blev Berlin et tilflugtssted for flygtninge af religiøse og økonomiske årsager. I 1701 blev Berlin hovedstaden i Preussen, og i 1710 blev metropolen Berlin dannet ved sammenlægningen med de omkringliggende byer. I 1871 blev Berlin hovedstaden i det nye tyske rige og nogle få år senere takket den dels den industrielle revolution, en by med mere end en million indbyggere. Kort efter første verdenskrig, i 1920, blev den endelige annektering foretaget, og Berlin blev dannet, som vi kender det i dag. Under nazisterne blev Berlin hovedstad i det såkaldte Tredje Rige, og Hitler etablerede sin bolig og værksted der. Erobringen af ​​nazisterne begyndte i det sydlige Tyskland.

Som et resultat af 2. verdenskrig blev det meste af det centrale Berlin ødelagt, så mange af de bygninger, du kan se nu, er rekonstruktioner eller nye bygninger siden 2. verdenskrig, hvilket førte til fragmenteret bykonstruktion i indre by. Berlin blev opdelt i fire sektorer (Vestberlin i en fransk, amerikansk og britisk sektor. Østberlin blev fuldstændig kontrolleret af Sovjetunionen) efter 2. verdenskrig, og i 1949 blev DDR delt med Østberlin som hovedstad. Vestberlin var en del af Vesttyskland og var en slags ø inden for DDR, Bonn var hovedstaden. På grund af overbefolkningen og spændingerne mellem de to lande blev der senere bygget en mur på grænsen mellem WDR og DDR og omkring Vestberlin. Med det var divisionen komplet. Da østtyskerne begyndte at sætte pigtråd om natten den 13. august 1961 for at opføre en mur inden for få dage, der tvang Vestberlin til en betonkokon, kunne ingen tilregnelig person forstå absurditeten ved at skære en metropol.

Vægsygdom Mange østberlinere (og faktisk næsten alle i Østtyskland) troede ikke længere på murens fald og kunne ikke tåle følelsen af ​​at være låst inde. De led af det mauer syndrom. Den økonomiske forskel mellem vest og øst udvidede sig med årene, og efter murens fald behøvede du ikke at kæmpe for Ossies ved wessies at skelne mellem. Forskelligt tøj, forskellige barnevogne og endda et andet ordforråd gjorde det hurtigt klart.

Berlin er en by orienteret mod ungdommen, før murens fald blev vestberlinere fritaget for militær og civil tjeneste. Mange sociale aktivister, pacifister og anarkister fra alle samfundslag flyttede til Berlin alene af denne grund. Musikere og kunstnere modtog statsstøtte. Der manglede ikke barer, pubber og klubber, du kunne fortsætte hele natten takket være den liberale lovgivning om hotelbranchen og at tilbringe et par år på universitetet uden virkelig at få meget resultater var ikke noget problem og ideelt at gøre din tilstedeværelse kendt. forlænge. I modsætning til det meste af Tyskland har Prenzlauer Berg angiveligt den højeste fødselsrate pr. Indbygger i Europa, det er kun tydeligt på grund af det store antal unge kvinder i dette område.

Efter murens fald har Berlin, især den tidligere østlige del, udviklet sig til et kulturelt mekka. Kunstnere og andre kreative sjæle samlet der på grund af den billige livsstil i det tidligere Østberlin. På trods af prisstigningerne og den respektive opgradering af byen blev Berlin et center for kunst, design, multimedie, elektronisk musik og mode og så videre. Det høje antal studerende i byen og unge har bestemt styrket denne effekt. Gå en tur langs gaderne i Prenzlauer Berg, Friedrichshain eller Mitte, så ser du selv.

Kendte kunstnere i Berlin er Lucas Cranach the Elder, Lucas Cranach the Younger, Johan Gottfried Schadow, Marlene Dietrich (Den blå engel), Leni Riefenstahl (Viljens triumf), Bertolt Brecht (Threepenny Opera), Käthe Kollwitz, Kurt Tucholsky, Thomas og Heinrich Mann, Walter Gropius, Paul Klee, Friedrich Wilhelm Murnau (nosferatu), Fritz Lang (Metropolis), Volker Schlondorff, Wim Wenders (Himmel over Berlin), Blixa Bargeld / Einstürzende Neubauten, Christopher Isherwood, Günter Grass (Tinntromlen), medlemmerne af Bauhaus-bevægelsen og mange andre.

Arkitektur

De vigtige stilarter i Berlin er:

• Wilhelmsstil (kejser Wilhelm 1859 - 1941)
• Social kommunistisk stil (1945 - 1989)
• moderne moderne stil (1989 - ...)

Middelalderen er mindre repræsenteret, for at du skal gå til Spandau eller kirken i Nikolaiviertel.

Orientering

I Berlin har de fleste gader et husnummereringssystem, der adskiller sig fra det, der er almindeligt de fleste steder (lige husnumre på den ene side og ulige husnumre på den anden). I Berlin starter den kl. 1 og går op 1 hver gang på den ene side af gaden, mens den på den anden side af gaden starter med det højeste tal i gaden og får 1 ned hver gang. Begge gadesider har både lige og ulige tal. På alle gadehjørner finder du gade skilte, der angiver husnumrene op til næste gadehjørne.

Skematisk gengivelse af en gade med 150 husnumre

stigende tal (fra start til slut)	1	2	3	...	73	74	75
Kom igang gade								Ende gade
Faldende tal (fra start til slut)	150	149	148	...	78	77	76

Sprog

De fleste mennesker under 40 år har noget kendskab til engelsk, men forvent ikke, at alle taler til dig på engelsk, især i forstæderne og landdistrikterne. Så det er nyttigt at lære nogle grundlæggende tyske udtryk. For dem, der kender russisk: Ossierne over fyrre var forpligtet til at lære russisk som andetsprog under deres grundskole og kan muligvis hjælpe dig med det. Den tyrkiske befolkning er også ret stor. Engelsk er meget kendt blandt de studerende.

Berlin har også nogle typiske udtryk, der adskiller sig fra standardtysk.

Økonomi

En af de vigtigste Produkter i Berlin er forskning og udvikling, både statsfinansieret og virksomhedsmæssigt. Stærke fagforeninger, afslutningen på subsidier til Østberlin og Tysklands strenge arbejdskraftsbestemmelser tvinger industrien til at fokusere på automatisering og eksport af arbejdskrævende arbejde. Studerende strejkede mod høje tilmeldingsgebyrer ved universiteter. Universiteterne har maksimal kapacitet, og de fleste skoler modtager ikke nok tilskud. Studerende, husmødre og selvstændige er ikke medtaget i de officielle ledighedstal, og selv da er de 16% ledige (maj 2007).

Film

Film i eller om Berlin:

• De andres liv, film om den østtyske hemmelige statstjeneste Stasi, der aflytter og skygger en kunstner.
• Der Himmel over Berlin
• Berlin Alexanderplatz, baseret på en roman, film og miniserie, om en fange, der løslades og ender tilbage i kriminalitet.
• Anonym, Eine Frau i Berlin, 1987
• Ninja snigmorder
• Der letzste zug
• Drengen i den stribede pijamas, baseret på en engelsksproget roman, om sønnen til en nazistofficer, der bliver venner med en jødisk dreng i en koncentrationslejr.
• Die fetten Jahre sind vorbei
• Der Rote Kakaku
• pop hjerte
• Net
• Sommerformet altan
• Barfuss
• det Kebab-forbindelse
• Die Bauer - Berlin '61
• Farvel Lenin!, en kvinde vågner op af langvarig koma efter muren falder. Østtyskland og Vesttyskland eksisterer ikke længere. Hendes søn vedligeholder DDR i sit soveværelse for at beskytte hende mod chokket.
• Wir Kinder vom Bahnhof Zoo Chokerende portræt af narkotikascenen i Berlin.

Ankomme

Med fly

Berlin har to lufthavne, der til sidst vil blive erstattet af en stor lufthavn. En anden lufthavn, Berlin Tempelhof, er siden blevet lukket.

•    Berlin-Tegel International Airport ((ICAO: EDDT, IATA: TXL)), ☎ 49 30 60911150. Flughafen Tegel ligger i den nordvestlige del af byen. Det er hjemsted for store flyselskaber som (British Airways, Lufthansa, Air France, KLM og Delta) og et knudepunkt for indenrigsflyvninger og fly til Vesteuropa og USA. Tegel er Berlins største lufthavn med hensyn til lufttrafik, men Schönefeld overtager den rolle fra 2012. Busser til Tegel afgår fra SU Alexanderplatz, Hauptbahnhof (bus TXL) og SU Zoologischer Garten (bus X9 og 109) til prisen for en standard billet til zone AB. Der er ingen U- eller S-Bahn-station til Berlin-Tegel Lufthavn. Pas på gå ikke til S-Bahnhof Tegel da det ikke hører til lufthavnen, men går til distriktet Tegel. Tegel lufthavn vil blive lukket som den nye lufthavn Lufthavn Berlin Brandenburg International (BBI) er operationel. Tegel var oprindeligt et teststed for missiler, herunder den berygtede V1 og V2, ledet af missilspecialist Werner von Braun. Von Braun arbejdede senere på de første måneraketter i USA.

•    Berlin Schonefeld ((ICAO: EDDB, IATA: SXF)), ☎ 49 30 60911150. Det ferielufthavn sydøst for Berlin med vægt på lavprisselskaber som Easyjet og GermanWings, charterfly og lufttrafik til og fra Asien og Østeuropa. Stol på en time fra centrum for at nå lufthavnen. Lufthavnen har en S-Bahn-station og en togstation: linjen S9 fører dig til byens centrum via stationerne S Ostkreuz, linjen S45 fører dig til stationerne S Südkreuz. Der er også de hurtige, mindre hyppige tog til samme pris, der stopper ved de samme stationer. På S-Bahn og regionale tog mellem lufthavnen og byen kan du bruge billetten til offentlig transport (zone A og C, € 3,10). Glem ikke at trykke, inden du går videre. Schönefeld forårsager mindre støjforurening end Tegel og den tidligere Tempelhof lufthavn, så det er besluttet at koncentrere al lufttrafik her fra 2012. Det er bestemt ikke den største lufthavn i Tyskland, det er Frankfurt.

Under opdelingen mellem øst og vest var Schönefeld lufthavnen i Østberlin.

Når du er ankommet til lufthavnen, kan du tage til byen med taxa eller offentlig transport. En taxa koster ca. € 15,00 til € 20,00, mens en envejsbus / metro-billet koster € 2,40. Se afsnittet 'Tour tours' nedenfor for detaljer.

• Det Lufthavn Berlin Brandenburg International (BER) er den nye lufthavn i Berlin og Brandenburg. Det forventes, at den vil være klar omkring 2020, Berlin Tegel lufthavn og Schönefeld lukker derefter.

Fra Holland

Fra Amsterdam via Schiphol, flere virksomheder går til Berlin. Det KLM flyver til / fra Berlin Tegel Lufthavn. transavia flyver til / fra Berlin Schönefeld. Denne situation vil ændre sig efter åbningen af ​​Berlin / Brandenburg International Airport.

Fra Belgien

Brussels Airlines har syv ruteflyvninger fra Bruxelles lufthavn til Berlin-Tegel. Easyjet har to forbindelser om dagen mellem Bruxelles lufthavn og Berlin Schönefeld.

Lavprisselskaber

Berlins tilbud om lavprisselskaber er fragmenteret. Du kan vælge mellem to lufthavne og mange flere flyselskaber. Hvis du vil flyve fra Belgien til Berlin, anbefales det at gøre det med Easyjet eller Brussels Airlines. Du er nødt til at navigere mellem de forskellige internetsteder for at finde den ideelle løsning.

• GermanWings har flere fly fra Berlin Schönefeld til destinationer i Tyskland og til internationale destinationer i Sverige, Rusland, Kalkun, Kroatien, Grækenland og Ungarn men ignorer Vesteuropa. Den største lufthavn for German Wings er Köln / Bonn lufthavn. Ingen destination i Belgien. www.germanwings.com
• easyjet fra 31. oktober 2007 har EasyJet startet en ny forbindelse mellem lufthavnen i Bruxelles National og Schönefeld.
• Ryanair har forbindelse til London, Stockholm, Dublin og East Midlands.

Med tog

Berlin har et stort antal jernbanestationer. Langtrafik har dog været koncentreret i et par år ved Berlin Hbf (den gamle S-Bahn-station Lehrter Bahnhof), der ligger nær Rigsdagsbygningen og Potsdammer Platz. ICE- og IC-tog kører fra denne station til alle større destinationer i Tyskland og de vestlige EU-stater. Togene til Polen, Ukraine, Hviderusland og Rusland afgår ofte fra Berlin Lichtenberg eller Berlin Ostbf, som kan nås fra Berlin Hbf med S-Bahn. De regionale eksprestog (RE) og langsomt tog (RB) stopper ved en række stationer som Zoologischer Garten, Hbf, Alexanderplatz og Ostbahnhof.

•    Berlin Hauptbahnhof (Hovedbanegården), Europaplatz 1, 10557 Berlin. 24.7. På den Hovedbanegården du har følgende forbindelser: S5, S7, S75, U55, Bus M85, TXL, 120, 123, 142, 147, 245, Natbus N20 og N40. Siden 2014 også på sporvogn M5; siden august 2015 også på sporvognslinje M8 ​​og M10. Lufthavnsekspressen (RE7 og RB14) i Deutschen Bahn kører hvert 30. minut til Berlin Schönefeld lufthavn fra 04:30 til 23:00, rejsetiden er 30 minutter. Alternativt kan du tage S-Bahn til stationen "Ostkreuz" og derfra skifte med S-Bahn-linje S9 til lufthavnen. Rejsetiden med S-Bahn er omkring 45 minutter. Expressbus TXL kører fra 04:12 til 00:00 fra lufthavnen "Washingtonplatz / Hauptbahnhof (Berlin)" til Berlin-Tegel Lufthavn. Bussen kører i en 10 til 20 minutters tidsplan i løbet af dagen og tager cirka 25 minutter til Berlin-Tegel Lufthavn. Bus X9 ca. 20 minutter til Zoologischer Garten station.
•    Berlin-Spandau, Seegefelder Straße 1, Berlin. ICE fra Hamborg, Hannover, Frankfurt og München, IC fra Amsterdam, RE fra Wismar, Rathenow, Pritzwalk, Cottbus og Ludwigsfelde, RB fra Nauen, Wustermark og lufthavn Schönefeld, S-Bahn S5 via Westkreuz, Hovedbanegård, Ostkreuz til Strausberg, U -Bahn U7 over Siemensstadt, Charlottenburg og Wilmersdorf til Rudow. Stationen ligger overfor Spandau Rådhus.

Følgende linjer kører til Berlin Schönefeld lufthavn: RB14 (rejsetid ca. 50 min.) Eller S9 (rejsetid 01:15). Der skifter du til bus X9 eller 109. Den samlede rejsetid er ca. 30 minutter.

•    Berlin Gesundbrunnen, Badstrasse 1-3, 13357 Berlin. På Berlin-Gesundbrunnen station har du mulighed for at overføre til linjerne S1, S2, S25, S41, S42, U8, 247 og N8.

For at komme til Berlin Schönefeld lufthavn skal du tage U-Bahn U8 til Alexanderplatz og derefter fortsætte med regionaltoget RE7 eller RB14 ("Airport Express"). Rejsetiden er cirka 40 minutter. Alternativt kan du tage S-Bahn S41 til Ostkreuz og derfra tage S9 til lufthavnen. Turen tager cirka 45 minutter med S-Bahn.For at komme til Berlin Tegel Lufthavn skal du tage S-Bahn S42 til Beusselstraße og derfra fortsætte med Bus TXL. Rejsetiden er ca. 20 minutter.

•    Berlin Ostbahnhof, Koppenstrasse 3, 10243 Berlin. På Ostbahnhof station kan du overføre til linjerne S5, S7, S75 og til buslinjerne 140, 240, 347 og N40.

Til lufthavnen Berlin Schönefeld kører du fra Ostbahnhof med regionaltoget RE7 eller RB14 ("Airport Express"). Togene kører ofte mellem kl. 04:30 og 23:00 hvert 30. minut, rejsetiden er ca. 15 minutter. For at komme til Berlin Tegel Lufthavn skal du tage S-Bahn til Hauptbahnhof og skifte til Bus TXL der. Rejsetiden er cirka 40 minutter.

•    Berlin Sudkreuz, General-Pape-Strasse 1, 12101 Berlin. På stationen Südkreuz du har forbindelse til følgende linjer: S2, S25, S41, S42, S45, S46 og til buslinjerne M46, 106, 204 og 248. S45 kører til Schönefeld lufthavn, rejsetid: 30 minutter. Fra stationen "Flughafen Berlin-Schönefeld" tager det cirka 10 minutter at gå til terminalen. Til lufthavnen Flughafen Tegel med linjerne RE4, RB10 eller S41 indtil stationen Jungfernheide derfra fortsætter med buslinje 109. Rejsetid: ca. en halv time.
•    Berlin Lichtenberg, Weitlingstrasse 22, 10317 Berlin. I DDR-tiden var Lichtenberg station den station med flest forbindelser. I dag stopper kun tog fra Polen og regionale tog her.

Der er forbindelse til linjerne: S5, S7, S75, U5 til centrum, busser 108, 193, 240, 256, 296, N50, N94 og sporvognslinjer 18 og 21.

Fra Belgien

• Det nattog (CityNightLine, CN) er et mindre kendt og bestemt ikke undervurderet transportmiddel mellem Amsterdam og Prag gennem Berlin. Du mister ikke meget tid, fordi du rejser om natten og ikke behøver at tjekke ind. Arbejder med faste priser og tilbud. Flere oplysninger om bookinger kan findes på følgende side: www.nachtzureise.de og www.db.de. Belgierne kan bedst komme videre Köln, Duisburg, Düsseldorf eller Amsterdam. Siden 2008 er der foretaget en række ændringer i CityNightLine: kampagnerne er mindre konkurrencedygtige, der er ikke længere et nattog mellem Paris og Berlin via Bruxelles.
• Fra Bruxelles (Bruxelles-Syd eller Bruxelles-Nord) kan du tage højhastighedstoget IS (InterCity Express). Toget stopper i Berlin Spandau, det helt nye Berlin Hauptbahnhof og Berlin Ostbahnhof. ICE-toget tager syv timer, og du skal skifte Köln. ICE-togene er meget komfortable med masser af benplads og repræsenterer alle de nyeste gadgets med den nuværende teknologi. Det anbefales at reservere en plads. Der er faste priser og tilbud. Med hensyn til varighed skal ICE-toget være ringere end flyet. Se tyskeren www.db.de, den belgiske www.nmbs.be websteder for detaljer.
• En anden mulighed for de eventyrlystne rejsende er det Schönes-Wochenende-billet med RE og RB-tog. Disse hurtige regionale tog stopper kun ved mellemstore og store stationer og er et billigt alternativ. Du kan gå til € 42,00 i weekenden med 5 (!) Personer fra for eksempel en tysk station ved grænsen (Aachen eller Köln) rejse til Berlin. Du kan rejse fra lørdag 00:00 til mandag 03:00. Du bliver nødt til at overføre flere gange, og det tager cirka 10 timer. Det er den samme længde som natbussen og flere timer længere end ICE-toget. Dette er en gyldig mulighed, hvis du f.eks. Er sammen med en stor gruppe, eller hvis du er bange for at flyve, eller hvis du ikke vil rejse om natten, eller hvis du skal booke turen i sidste øjeblik, og alle andre billige alternativer er udsolgt. Du kan bestille billetter til RE- og RB-toget til denne billige pris indtil sidste øjeblik.
• Berlin er et af Europas største jernbanecentre og kan ses som porten til Østeuropa. Tog kører fra Berlin til Prag, Warszawa, Sankt Petersborg og Moskva.

Fra Holland

• Det nattog (CityNightLine, CN) er et mindre kendt og bestemt ikke undervurderet transportmiddel mellem Amsterdam og Prag gennem Berlin. Du mister ikke meget tid, fordi du rejser om natten og ikke behøver at tjekke ind. Arbejder med faste priser og tilbud. Flere oplysninger om bookinger kan findes på følgende side: www.nachtzureise.de og www.db.de. Hollandsk kan gå ombord Amsterdam, Utrecht eller Arnhem. Siden 2008 er der foretaget en række ændringer i CityNightLine: kampagnerne er mindre konkurrencedygtige, der er ikke længere et nattog mellem Paris og Berlin via Bruxelles.
• En IC tager til Berlin flere gange om dagen. Du kan gå om bord flere steder, herunder Amsterdam, Amersfoort og Hengelo. Reservationer til dette tog er påkrævet. Se til www.nshispeed.nl for detaljer.

Med bil

Berlin kan nås inden for en dag i bil fra Holland eller Belgien, du ankommer til ringen omkring Berlin, hvor det kan være travlt. Du kan gå til webstedet for www.taxistop.be hvis du leder efter medrejsende, eller hvis du selv leder efter en chauffør. En dejlig detalje at vide er, at ringen omkring Berlin faktisk er placeret i delstaten Brandenburg. Med virkning fra 01-01-2008 i centrum af Berlin er en miljømærkat (Umwelt-Plakette) obligatorisk for alle biler. Dette er tilgængeligt på ANWB, men husk, at det tager ca. 5 arbejdsdage, før du modtager det. Du kan også købe miljømærket lige over grænsen, i store garager og hos Dekra og Tuv. På lørdage er de normalt lukket efter 12:00.

Med bus

busfirma Eurolines har en daglig tjeneste mellem Bruxelles og Berlin. Du rejser sent om aftenen, og det tager cirka en dag. Je arriveert in de buurt van de Funkturm, je kunt ook vanuit Amsterdam (Duivendrecht) vertrekken, de reistijd is 23 uur en soms moet je 1 of 2x overstappen, de prijs verschilt van dag tot dag ca. € 65,00 enkele reis per volwassene. Ook zijn er andere busbedrijven die Berlijn aandoen, zoals Flixbus.

• Polskibus - meestal van en naar Polen;
• onebus;
• Studentenbureau-dat

Per boot

Berlijn heeft geen eigen zeehaven, dat op zo'n 200 km landinwaarts ligt van de dichtstbijzijnde zeehaven n.l.: Rostock -Warnemünde, die met de trein tussen twee en een half en drie uur rijden ligt, maar nog steeds door veel cruiseschipbedrijven wordt verkocht als "Berlijn", dus wees niet verrast. Er zijn vergelijkbare afstanden tot de zeehavens van Hamburg en Szczecin.

Sommige riviercruises beginnen of eindigen in Berlijn, met Havel, Spree en sommige kanalen voor cruises naar Praag of de Oostzee. Terwijl riviercruises in dit gebied lang niet zo populair zijn als die langs de Rijn of de Donau, er is een wonderbaarlijke mooie natuur in de buurt van Berlijn. De meeste cruises zijn inclusief een tour door Berlijn, terwijl de rivier de Spree dichtbij vele bezienswaardigheden loopt.

Rondreizen

Berlijn is een enorme stad. Je kan delen te voet verkennen, met het openbaar vervoer (Regional-Express, S-Bahn, U-Bahn, tram, bus) met de taxi, met de fiets of met de autio. Het openbaar vervoer in Berlijn is uitstekend geregeld. Met een stad van bijna 900 km² en 3,5 miljoen inwoners hebben ze ingezien dat een goed geregeld openbaar vervoer belangrijk is. Het stedelijk openbaar vervoer was één van de paradepaardjes van het communistisch bewind van de oostbloklanden.

De Duitsers zouden de Duitsers niet zijn als het niet goed georganiseerd is. De U-Bahn samen met de S-Bahn is een voorbeeld van hoe het openbaar vervoer zou moeten georganiseerd zijn in alle grote steden. De metro in Berlijn ligt niet diep onder de grond zoals bijvoorbeeld in Parijs of Praag wel het geval is. Er is zelfs de sightseeing Panorama-S-Bahn met glazen dak die je een uitstekend zicht geeft terwijl je wordt rondgereden rond het centrum van Berlijn, via de S-Bahn ring, de rit duurt een uur en vertrekt in Ostbahnhof. Je normale tickets zijn niet geldig op deze lijn, het is 16 euro voor een rit.

De taxi's zijn iets minder duur in Berlijn, dus als je even niet wilt uitzoeken hoe je je bestemmingen kan bereiken met het openbaar vervoer kan je kiezen voor de taxi.

Op de bus moet je vooraan instappen en aan de chauffeur je ticket laten zien.

Openbaar vervoer

Berlijn is ingedeeld in de zones A en B en C. Je kunt een ticket kopen voor zone A en B, of B en C, of voor de drie zones A, B en C. Je zult waarschijnlijk zelden in zone C komen tenzij je naar Potsdam wilt voor Sanssouci. Het meest gebruikelijke is dus een ticket voor A en B. Deze kun je kopen aan de automaten of aan de balie in de grotere stations. Er zijn geen tourniketjes, dus het is in principe mogelijk te rijden zonder ticket. Wel zul je af en toe een controleur tegenkomen. De boete bedraagt €40,00. Je kunt een dagpas kopen. Deze is geldig in S-Bahn, U-Bahn, bus en tram, maar niet in RB-, RE-, IC- en ICE-treinen. Met een ticket kun je een onbeperkt aantal keren overstappen van je vertrek tot je eindbestemming. Een dagticket kost €6,70 en is interessant als je 3 of meer verbindingen neemt.

Je kunt met

• Regional-Express, Regionalbahn (RE)
• de S-Bahn (Schnell-Bahn), (stedelijke spoorwegen) (S)
• U-Bahn (Untergrund-Bahn), (metro) (U)
• de tram (voornamelijk in Oost-Berlijn),
• het Metro-net (snelbussen), en
• de bus

praktisch overal komen. Een enkeltje voor de meeste gangbare afstanden kost €2,60 maar er zijn ook handige toeristenkaarten berlin welcome card te koop voor 48 of 72 uur. Hiermee krijg je ook kortingen bij de entree van sommige attracties, voor details over de Berlijn Welkomstkaart.

En kijk op(in het Engels of het Duits) voor de laatste stand van zaken over de dienstregeling van het OV in Berlijn.

Neem eens een kijkje naar de www.fahrinfo-berlin.de Berlijn-routeplanner voor goede overzichtskaarten en de dienstregeling van de U-Bahn, S-Bahn en trams en je kan er ook je persoonlijk reisplan samenstellen en afdrukken. Met de Berliner Verkehrsbetriebe (BVG) kan je de dienstregeling op zoeken voor Berlijn-Brandenburg, Duitsland en zelfs Europa.

Tarieven

De tarieven in Berlijn zijn verdeeld in 3 zones, te weten zone A (Berlin Mitte, S-Bahn ring), zone B (stadsgrens) en zone C (15 km buitengebieden).

Enkele reis	€2,60	Berlin A,B
Dagkaart	€7,00	Berlin A,B
Dagkaart met korting	€4,70	Berlin A,B
Dagkaart (fiets)	€4,80	Berlin A,B
Dagkaart voor kleine groepen	€19,90	Berlin A,B
Berlin Welcome Card- 48 uren	€19,90	Berlin A,B
Berlin Welcome Card- 72 uren	€28,90	Berlin A,B
Berlin Welcome Card- 72 uren met museumeiland	€45,00	Berlin A,B
Berlin Welcome Card- 4 dagen	€33,50	Berlin A,B
Berlin Welcome Card- 5 dagen	€36,90	Berlin A,B
Berlin Welcome Card- 6 dagen	€42,50	Berlin A,B
Berlin CityTourCard- 48 uren	€16,90	Berlin A,B
Berlin CityTourCard- 72 uren	€23,90	Berlin A,B

S-Bahn

Berlijn heeft een ongelooflijk efficiënte S-Bahn, treinen rijden overdag ruwweg elke 10 minuten, in de piek elke 3 minuten en elke 20 minuten tijdens de nacht of in het weekend. De meeste S-Bahn lijnen volgen een oost-west route tussen Ostkreuz en Westkreuz via de stops Warschauer Straße, Ostbahnhof, Jannowitzbrücke, Alexanderplatz, Hackescher Markt, Friedrichstraße, Hauptbahnhof, Bellevue, Tiergarten, Zoologischer Garten, Savignyplatz en Charlottenburg. Andere lijnen liggen op een cirkel (ring) rond het centrum van de stad: S 8 en de S 41, S 42, S 45, S 46 lijnen.Exploitatie van de S-Bahn is in handen van de Deutsche Bahn. Op hun website kun je ook terecht voor de dienstregeling van de S-Bahn.

• 

  S-Bahn, type 480

• 

  S-Bahn, type 481

• 

  S-Bahn, type 483/384

• 

  S-Bahn, type 485

• 

  S-Bahn, type 488 (panorama)

U-Bahn

	De Berlijnse U-Bahn (ondergrondse) telt momenteel 10 lijnen, heeft een lengte van ruim 146 kilometer en telt 173 stations.
___	Warschauerstraβe – Osthafen – Schlesisches Tor – Görlitzer Bahnhof – Kottbusser Tor (U8) – Prinzenstraße – Hallesches Tor (U6) – Möckernbrücke (U7) – Gleisdreieck (U2) – Kurfürstenstraße – Nollendorfplatz (U2, U3, U4) – Wittenbergplatz (U2, U3) – Kurfürstendamm (U9) – Uhlandstraβe
___	Pankow – Vinetastraβe – Schönhauser Allee(S) – Eberswalder Straße – Senefelderplatz – Rosa-Luxemburg-Platz – Alexanderplatz(S, DB, U5, U8) – Klosterstraße – Märkisches Museum – Spittelmarkt – Hausvogteiplatz – Stadtmitte(U6) – Mohrenstraβe – Potsdamer Platz(S, DB) – Mendelssohn - Bartholdy Park – Gleisdreieck (U1) – Bülowstraße – Nollendorfplatz (U1, U3, U4) – Wittenbergplatz(U1, U3) – Zoologischer-Garten(S, DB) – Ernst-Reuter-Platz – Deutsche Oper – Bismarckstraβe (U7) – Sophie-Charlotte-Platz – Kaiserdamm(S) – Theodor-Heuss-Platz – Neu Westend – Olympia Stadion – Ruhleben
___	Nollendorf Platz (U1, U2, U4) – Wittenbergplatz (U1, U2) – Augsburgerstraβe – Spichernstraβe (U9) – Hohenzollernplatz – Fehrbelliner Platz (U7) – Heidelbergerplatz (S) – Rüdesheimer Platz – Breitenbachplatz – Podbielskiallee – Dalhem-Dorf – Freie Universität (Thielplatz) – Oskar-Helene-Heim – Onkel-Toms-Hütte – Krumme Lanke
___	Nollendorfplatz (U1, U2, U3) – Viktoria-Louise-Platz – Bayerischer Platz (U7) – Rathaus Schöneberg – Innsbrucker Platz (S)
___	Alexanderplatz (U2, U8, S, DB) – Schillingstraβe – Strausberger Platz – Webenwiese – Franfurter Tor – Samaritenstraβe – Frankfurter Allee (S) – Magdalenenstraβe – Lichtenberg (S en DB) – Friedrichsfelde – Tierpark – Biesdorf Süd – Elsterwerdaer Platz – Wuhletal (S) – Kaulsdorf Nord – Neue Grottkauer Straße – Cottbusser Platz – Hellersdorf – Louis-Lewin-Straße – Hönow
___	Hauptbahnhof (S, DB) – Bundestag – Brandenburger Tor (S)
___	Alt-TegelBorsigwerke – Holzhauer Straβe – Otisstraβe – Scharnweberstraße – Kurt-Schumacher-Platz – Afrikanische Straβe – Rehberge – Seestraβe – Leopoldplatz (U9) – Wedding (S) – Reinickendorfer Straβe – Schwarzkopfstraβe – Naturkundemuseum – Oraniunburger Tor – Friedrichstraβe (S, DB) – Französische Straβe – Stadtmitte (U2) – Kochstraβe – Hallesches Tor (U1) – Mehringdamm (U7) – Platz der Luftbrücke – Paradestraβe – Tempelhof (S) – Alt-Tempelhof – Kaiserin-Augusta-Straβe – Ullsteinstraβe – Westphalweg – Alt--Mariendorf
___	Rathaus Spandau (S, DB) – Altstadt Spandau – Zitadelle – Haselhorst – Paulsternstraße – Rohrdamm – Siemensdamm – Halemweg – Jakob-Kaiser-Platz – Jungfernheide (S, DB) – Mierendorffplatz – Richard-Wagner-Platz – Bismarckstraße (U2) – Wilmersdorfer Straße (S, DB) – Adenauerplatz – Konstanzer Straße – Fehrbelliner Platz (U7) – Blissestraße – Berliner Straße (U9) – Bayerischer Platz (U4) – Eisenacher Straße – Kleistpark – Yorckstraße (S) – Möckernbrücke (U1) – Mehringdamm (U6) – Gneisenaustraße – Südstern – Hermannplatz (U8) – Rathaus Neukölln – Karl-Marx-Straße – Neukölln (S) – Grenzallee – Blaschkoallee – Parchimer Allee – Britz-Süd – Johannisthaler Chaussee – Lipschitzallee – Wutzkyallee – Zwickauer Damm – Rudow
___	Wittenau (S) – Rathaus Reinickendorf – Karl-Bonhoeffer-Nervenklinik (S) – Lindauer Allee – Paracelsius Bad – Residenzstraβe – Franz-Neumann-Platz – Osloer Straβe (U9) – Pankstraβe – Gesundbrunnen (S, DB) – Voltastraβe – Bernauer Straβe – Rosenthaler Platz – Weinmeisterstraβe – Alexanderplatz (U2, U5, S, DB) – Jannowitzbrücke (S) – Heinrich-Heine-Straβe – Moritzplatz – Kottbusser Tor (U1) – Schönleinstraβe — Hermannplatz (U7) – Boddinstraβe – Leinestraβe – Hermannstraße (S)
___	Osloer Straße (U8) – Nauener Platz – Leopoldplatz (U6) – Amrumer Straβe – Westhafen (S) – Birkenstraβe – Turnstraβe – Hansaplatz – Zoologischer Garten (U2, S, DB) – Kurfürstendamm (U1) – Spichernstraβe (U3) – Güntzelstraβe – Berliner Straβe (U7) – Bundesplatz (S) – Friedrich-Wilhelm-Platz – Walter-Schreiber-Platz – Schloβstraβe – Rathaus Steglitz (S)

• 

  Afstempelautomaat

• 

  Ingang U-Bahn Uhlandstraβe

• 
• 

  IK17

• 

  F74

• 

  Warschauer Strasse

• 

  Station Potzdamer Platz, eigenlijk gebouwd voor de U10, thans in gebruik als tentoonstellingsruimte

• 

  Station Brandenburger Tor

• 

  Station Residenzstraβe

• 

  Station Wittenbergplatz

• 

  Station Wittenbergplatz (Interieur)

• 

  Station Wittenbergplatz (Interieur)

• 

  Station Krumme Lanke

• 

  Station Tempelhof

• 

  Station Ruhleben

• 

  Station Fehrbelliner Platz

• 

  Stationsingang Bayerischer Platz

• 

  U-Bahn Nollendorfplatz

Per bus

De Bus in Berlijn bestaat uit 198 Lijnen, waaronder:

• ExpressBus (X) - 14 Express lijnen;
• MetroBus (M) - 17 Metrobus lijnen;
• Stadslijnen - 121 Stad lijnen;
• NachtBus (N) - 17 Nacht lijnen;
• Regionale Lijnen.

•    Zentraler Omnibusbahnhof Berlin (ZOB) (Centraal Busstation), Masurenallee 4-6, 14057 Berlin, ☎ 49 30 30100175. Hier op het Centraal Busstation komen meestal lange afstandsbussen aan.
•    Busbahnhof Berlin Ostbahnhof (Busstation Berlijn- Oost), Koppenstraße 3, 10243 Berlin. HBX, IRE, S3, S5, S7, S9, Bus 140, 142, 147, 240, 248 en 347
•    Busbahnhof Südkreuz (Busstation Südkreuz), Hildegard Knef-Platz, Berlin. S2, S25, S26, S41, S42, S45 en S46
•    Busbahnhof Spandau (Busstation Spandau), Altstädter Ring, Spandau-Berlin. S3, S9, U7, IRE, RE2, RE4, RE6, RE10, RE13 en RE14

Enkele interressante buslijnen zijn:

• 100 - S U Zoologischer Garten ↔ S U Alexanderplatz, via Großer Stern— Schloss Bellevue— Reichstag/Bundestag— S U Brandenburger Tor— Unter den Linden/Friedrichstraße en Staatsoper;
• 200 - S U Zoologischer Garten ↔ Prenzlauer Berg, via Michelangelostraße — Corneliusbrücke— Philharmonie— S U Potsdamer Platz— U Mohrenstraße— Staatsoper— S U Alexanderplatz en Am Friedrichshain;
• TXL - S U Alexanderplatz ↔ Flughafen Tegel, via Unter den Linden/Friedrichstraße — S U Brandenburger Tor— Invalidenpark— S U Hauptbahnhof— U Turmstraße en S Beusselstraße;
• X7 - U Rudow ↔ Flughafen Schönefeld;
• X9 - S U Zoologischer Garten ↔ Flughafen Tegel via U Ernst-Reuter-Platz— S U Jungfernheide en U Jakob-Kaiser-Platz;
• 109 - Flughafen Tegel ↔ S U Zoologischer Garten via U Jakob-Kaiser-Platz— S Jungfernheide— Schloss Charlottenburg— S Charlottenburg— U Adenauerplatz— U Uhlandstraße en U Kurfürstendamm;
• 142 - S U Hauptbahnhof ↔ S Ostbahnhof via U Oranienburger Tor— U Rosenthaler Platz— U Rosa-Luxemburg-Platz— Platz der Vereinten Nationen en S Strausberger Platz;

Lijn 100 en 200 worden gereden met een dubbeldekkerbus.

Per tram

Op dit moment zijn er 22 lijnen in bedrijf.

M1, M2, M4, M5, M6, M8, M10, M13, M17, 12, 16, 18, 21, 27, 37, 50, 60, 61, 62, 63, 67 en 68.

Per auto

De autosnelwegring A 10 verbind alle autowegen vanuit heel Duitsland met de stad Berlijn.

Vanaf de ring zijn dit de snelwegen richting de stad:

• A111 vanuit het noordwesten bij knooppunt Oranienburg;
• A114 vanuit het noorden bij knooppunt Pankow;
• A113 vanuit het zuidoosten bij Schönefelder Kreuz;
• A115 vanuit het zuidwesten bij Dreieck Nuthetal;

er zijn ook vierbaanswegen:

• B96 vanuit het noorden en het zuiden;
• B2 vanuit het noordoosten;
• B5 vanuit het oosten en westen;
• B101 vanuit het zuiden.

Per boot

Binnen Berlijn zijn er alleen enkele veerdiensten op de grotere meren.

Routes in de stad binnen het gemeenschappelijke VBB-tarief

• F10 - S Wannsee — Alt Kladow;
• F11 - Wilhelmstrand — Baumschulenstraβe;
• F12 - Müggelbergallee — Wassersportallee;
• F21 - Krampenburg — Zum Seeblick;
• F23 - Müggelwerderweg — Neu Helgoland — Kruggasse;
• F24 - Spreewiesen — Kruggasse.

Routes buiten de stad, maar binnen het gemeenschappelijke VBB-tarief

Een andere passagiersveerbootroute, in de aangrenzende stad Potsdam en geëxploiteerd door de Verkehrsbetrieb Potsdam, is ook opgenomen in het tarief van de VBB .

• F1 - Hermannswerder ↔ Auf dem Kiewitt (Kiewitt Ferry)

Op de fiets

Berlijn ligt in vlak terrein waar het goed fietsen is. Er zijn in de stad verschillende plekken waar je fietsen kunt huren voor niet teveel geld, en je kunt als fietser overal komen. Er zijn aparte fietspaden maar ook zie je Berlijners over de stoep fietsen zonder dat daar tegen wordt opgetreden.

Bekijken

Hieronder staat een lijst van enkel de belangrijkste bezienswaardigheden, als je meer informatie wilt moet je een kijkje nemen bij het artikel van het district. Elke bezienswaardigheid is aangeduid met het district waarin het ligt. Museumeiland is geen district maar is zo belangrijk dat het een aparte vermelding krijgt.

Musea

Berlijnse musea horen bij de wereldtop, ze hebben er zelfs een volledig eiland van volgebouwd, het Museumeiland. Ze zullen in de middeleeuwen, toen Berlijn samen met Cölln nog boerendorpjes waren, niet gedacht hebben dat hier later de wereldstad van jeugd en cultuur zou komen. Je hebt enorm veel musea over kunst, de geschiedenis van de Koude Oorlog, de Tweede Wereldoorlog, de vervolging van de Joden en de geschiedenis van de oudheid. De Berlijners willen niet te veel te maken hebben met de Tweede Oorlog, het is een deel van onze geschiedenis maar we gaan hier geen neonazistisch bedevaartsoord creëren is hun geliefd gezegde. Liefhebbers van spionage en geheime diensten gaan zeker iets van hun gading vinden in het Stasi-museum.

Museumeiland

•    Museumsinsel (het Museumeiland) (Mitte, U en S-Bahn: Friedrichstraβe). Dit is letterlijk een eiland in het centrum van Berlijn dat huisvesting geeft aan het Pergamonmuseum, het Altes Museum, de Alte Nationalgalerie, het Egyptisch museum, het Bodemuseum en het Neues Museum. De collectie die als geheel op het museumeiland is samengebracht wordt niet veel geëvenaard op de wereld. Deze is zeer indrukwekkend en bestrijkt in zijn geheel een zeer grote tijdvak. Je wandelt op het museumeiland rond in een soort museum shopping center met je teletijdmachine waar je kunt kiezen tussen oudheid, egyptische kunst, romeinse tijd, islamitische kunst, renaissance, gotiek, 19de eeuw en vele andere perioden. De gebouwen zelf dateren van de 19de eeuw. Om dit allemaal tot zijn recht te laten komen is er een grote restauratie bezig, het het museuminsel masterplan. Het Pergamonmuseum en Altes Museum zijn de belangrijkste musea. Het Pergamon heeft een indrukwekkende collectie opgravingen, onder meer uit de Griekse en Islamitische oudheid. Compleet met beelden, complete muren en poorten. Het hoort bij de belangrijkste musea ter wereld. Het is gelijkwaardig aan het British Museum in London. Het Egyptisch museum bevat een collectie van oud-egyptische kunst en is in restauratie, de collectie wordt voorlopig tentoongesteld in het Altes Museum. Het Berliner Museuminsel is door de UNESCO in 1999 tot werelderfgoed verklaard.

Mitte

•    Märkisches Museum. Museum over de geschiedenis van Berlijn.

Kreuzberg

•    Joods museum (Jüdisches Museum Berlin), Lindenstraße 9-14; 1099-69 Berlijn. Dagelijks 10:00-20:00 uur. Prachtig architectonisch hoogstandje van Daniel Libeskind met een mooie tentoonstelling over de rol van de Joden in Duitsland door de eeuwen heen. Toegang €5,00 / €7,00.
•    Topografie van de terreur (Topografie des Terrors), Niederkirchnerstraße 8, 10963 Berlin. Dit openluchtmuseum documenteert de terreur toegepast door het naziregime. Het bestaat uit opgegraven gevangeniscellen direct onder een overgebleven deel van de Berlijnse muur.

Friedrichshain

•    East Side Gallery.
• c/o Alte Gerhardsen Galerie

Charlottenburg

zie naar de deelpagina over City West

Lichtenberg

•    Deutsch-Russisches Museum (Duits-Russisch museum), Zwieseler Straße 4/ hoek Rheinsteinstraße, 10318 Berlin (Lichtenberg S-Bahn Karlshorst). Dit museum beschrijft de geschiedenis van de Duits-Russiche relaties tijdens de Tweede Weredoorlog. Aanduidingen enkel in Duits en Russisch!
•    Stasi Museum (Stasi museum), Ruschestraße 103, 10365 Berlin (Lichtenberg U-Bahn Magdalenerstraβe). ma-vr 11:00-18:00, za-zo 14:00-18:00 uur. Dit museum beschrijft de procedures toegepast door de geheime dienst van de DDR en het lokale verzet. De Stasi wordt beschouwd als de meest efficiënte geheime dienst die er ooit geweest is. In het museum kan je zelfs door het voormalige kantoor van de directeur wandelen! Een zeer interessant museum maar meestal enkel opschriften in het Duits. €4,00 (korting onder voorwaarden).

Dahlem

•    Ethnologisches Museum (Ethnologisch museum), Arnimallee 27 (Dahlem U-Bahn Dalhem-Dorf).

Zehlendorf

•    Alliierten Museum (Geallieerden-museum), Clayallee 135, 14195 Berlin-Zehlendorf (U-Bahn Oscar Helene Heim).

Treptow-Köpenick

Treptow

• informatie en NederlandsDokumentationszentrum NS-Zwangsarbeit Berlin-Schöneweide (Nationaalsocialistische Dwangarbeid - Documentatiecentrum Berlin-Schöneweide), Britzer Str. 5, 12439 Berlin (Treptow), ☎ 49 30 63902880, e-mail: [email protected]. Dagelijks open van 10:00-18:00, uitgezonderd Maandag. Rondleidingen op aanvraag Gratis entree.

Nog niet toegekend

• Museum van toegepaste kunsten onderverdeeld in twee delen - Het Kultuur Forum (samen met de schilderijengalerij) en Koepenick Kasteel.
• Museum van de verboden kunst, Museum der Verbotenen Kunst, Schlesische Straße, 10997 Berlin, een speciaal museum in een wachttoren van de Berlijnse muur.
• House of the Wannsee Conference[1] Het huis waarin de eindoplossing besproken werd. Dagelijks open van 10:00-18:00, uitgezonderd feestdagen. Gratis entree, groepen wordt gevraagd zich van tevoren aan te melden.

Religieuze gebouwen

Mitte

•    St.Hedwigs Kathedraal, Hinter der Katholischen Kirche 3 (Mitte).
•    Berliner Dom (de dom van Berlijn), Am Lustgarten (Mitte).
•    Neue Synagoge (Nieuwe synagoge), Oranienburger Straße 28-30 (Mitte).
•    Friedrichswerdersche Kirche (Frierichwerder kerk), Werdersche Markt (Mitte).
•    Marienkirche (Mariakerk'), Karl-Liebknecht-Straße 8 (Mitte).

Charlottenburg

•    Kaiser Wilhelm Gedächtniskirche (de memorialkerk Keizer Wilhelm), Breidscheidplatz (Charlottenburg U-Bahn Kurfürstendamm).

Kreuzberg

•    Dorfkirche Stralau (Dorpskrerk Stralau) (S-Bahn Treptower Park). 1464
•    Heilig-Kreuz-Kirche (Heilige Kruis kerk) (U-Bahn Hallesches Tor). 1888
•    Kirche am Südstern (Kerk aan de zuidster) (U-Bahn Südstern). 1896
•    Offenbarungskirche (Openbaringskerk) (S-Bahn Ostkreuz). 1949
•    Passionskirche (Passiekerk) (U-Bahn Südstern).
•    Pfingstkirche (Pinksterkerk) (U-Bahn Frankfurter Tor). 1908

Geschiedenis

• Gedenkteken van de vermoorde Joden van Europa
• De muur
• Checkpoint Charlie
• Tempelhof

Stations

Berlijn heeft een zeer waardevolle metro- en treinstationinfrastructuur. Algemeen zijn de stations zeer ruimtelijk en afgewerkt met kwalitatieve materialen en krijg je zeker geen betongevoel. Afgewerkt in staal of muurtegels of in baksteen, maar altijd artistiek met aandacht voor de passagiers. Sommige stations zijn op zich al kunstwerken. Schenk vooral aandacht aan Hauptbahnhof, Friedrichstraße, Ostkreuz, Grunewald en Wittenbergplatz maar gun overal je ogen de kost, elk station heeft wel iets speciaals en er zitten veel pareltjes tussen.

•    Berlin Hauptbahnhof (Centraal Station Berlijn). Het grootste station van Europa, als je op de bovenste verdieping staat met je armen op de reling krijg je een duizelig gevoel, het station heeft zes verdiepingen en je kan vanaf de hoogste verdieping recht de diepte in kijken dankzij de transparante architectuur. Het dak van het station is 230 m lang. Er is een groot winkelcentrum gevestigd op de verschillende verdiepingen en het geheel is luchtig opgebouwd in een omgeving van doorschijnend glas en staalbouw.

Andere bezienswaardigheden

•    Brandenburger Tor, Unter den Linden (U-Bahn Brandenburger Tor).
•    Holocaust Monument, Cora-Berliner strasse (U-Bahn Brandenburger Tor). Monument ter ere van de vermoorde joden in Europa. Het bestaat uit 2711 betonblokken variërend in hoogte van 20 cm tot 4,5 meter met een onderlinge tussenruimte van 95 cm.
•    Rotes Rathaus (U-Bahn Klosterstraβe).
•    Zoo Berlin (U-Bahn Zoologischer Garten, S-Bahn Tiergarten).
•    Alexanderplatz (Alexanderplein). In volksmond: der alex genoemd, met die Weltuhr, Funkturm, één van de grootste pleinen van Berlijn.

•    Fernsehturm (Televisietoren), Panoramastr. 1A, 10178 Berlin (U, S-Bahn Alexanderplatz), e-mail: [email protected]. Hoge mast, 368 m wordt ook wel de asperge genoemd. Project van voormalig Oost-Berlijn. Is hoger dan de Eiffeltoren. Op 207 m is er een restaurant dat overdag om zijn as draait. Volwassenen: €15,50, Kinderen: €9,50.

•    Reichstag (Parlementsgebouw) (U-Bahn Brandenburger Tor). Het Parlementsgebouw van Duitsland. Je kunt het gratis bezoeken. Je moet je eerst aanmelden, let op: je moet je legitimeren, vervolgens krijg je een tijd aangewezen waarop je de Reichstag kunt bezoeken. Van het gebouw zelf krijg je niet veel te zien, je wordt meteen naar de bovenste glazen koepel gebracht. Van daaruit heb je een prachtig uitzicht over de stad. Er wordt verteld over de historie van het gebouw, over het Duitse parlement en over de gebouwen die je vanuit de koepel kan zien.
•    Hackesche Höfe (S-Bahn Hackischer Markt). Mooi gerestaureerd complex van oude woonkazernes. Nu prachtige, gezellige winkeltjes, cafés, en theaters.
•    Nikolaiviertel (U-Bahn Klosterstraβe). Een typisch Duits wijkje, net ten oosten van "Mitte", zoals het eeuwen geleden al moeten hebben bestaan, maar zoals het eind vorige eeuw netjes is gereconstrueerd en opgeknapt. Na het geweld van een drukke stad met enorme gebouwen is het Nikolaiviertel een rustige wijk, met kleine straatjes en een prachtige kerk.
•    Checkpoint Charlie (U-Bahn Kochstraβe/Checkpoint Charlie). Een van de bekendste zoniet beroemdste grensovergang van Oost- naar West-Berlijn.

•    Siegessäule (Zegezuil) (U-Bahn Hansaplatz). In Berlijn beter bekend als der groβe stern
•    Hitlers bunker (U-Bahn Mohrenstraβe). Waar Adolf Hitler zijn laatste weken heeft doorgebracht tijdens de Tweede Wereldoorlog kun je niet meer bezichtigen, de bunker werd vernietigd in 1981. Hij bevond zich onder de Reichskanzlei. Er is nog wel een muur waar de plannen van de bunker zijn afgebeeld.
•    Schloss Charlottenburg, Spandauer Damm (U bahn Richard-Wagner-Platz).

Doen

• Trabisafari, deze mensen hebben een tiental Trabant-autotjes die ze verhuren voor een toer door Berlijn met dit typisch Oost-Duitse product. Als je er zelf mee rijdt, wees voorzichtig: een Trabant is eigenlijk een go-cart voor vier personen, ze kantelen gemakkelijk als je te hard in de bocht gaat. Als de Berlijners vroeger in de bocht kantelden stapte iedereen uit, met twee personen zette men de Trabant terug op zijn wielen en men reed gewoon verder.

Stadswandeling met gids

• Wees sportief en doe eens een wandeling, al dan niet met gids, in Berlijn, Mitte en omgeving zijn compact genoeg om enkele uitstekende wandelingen te doen in de historische straten, al wandelend zie je veel meer van je omgeving zeker als je een goede gids hebt zal je veel bijleren. Voor details kan je meestal geholpen worden aan de receptie van je hostel of hotel. Er is bijvoorbeeld:
• Get your guide-Berlijn - Ontdek Berlijn op een uitgebreide 3,5- tot 4-uur durende wandeling vanaf het .... De wandeltours in Berlijn zijn vaak gratis, waarbij je de gids een fooi geeft.
• Berlijn te voet
• Joodse Tours

• The Berlin Expert,
• Milk & Honey Tours,.
• Jewish Berlin,

Kerstmarkt

In Duitsland noemen ze dit de Weihnachtsmarkt, in Berlijn heb je zo verschillende gezellige kerstmarkten die al beginnen vanaf de maand november. Het tweede weekend van december is een topweekend voor de kerstmarkt, enkele hotels rekenen dan zelfs duurdere prijzen aan. De nacht van 31 december op 1 januari noemen ze Silvester en dan is er een groot feest aan de Brandenburger poort. De hieronder vermelde kerstmarkten zijn de belangrijkste, overal in Berlijn kan je lokale kerstmarkten vinden die voor lange tijd of slechts voor één dag geopend zijn. De grootste kerstmarkt met bijhorende kermis is waarschijnlijk aan Alexanderplatz, de meest gezellige is op gendarmenmarkt en Unter den Linden. Voor dat men begonnen is aan de bouw van het winkelcentrum Alexa was de kerstmarkt van Alexanderplatz enorm groot.

• Kerstmarkt Mitte, Weihnachtsmarkt Mitte, Mitte
• Nostalgische Kerstmarkt Gendarmenmarkt, Nostalgischer Weihnachtszauber auf dem Gendarmenmarkt, Mitte, Gendarmenmarkt
• Kerstmarkt aan de Opera, Weihnachtsmarkt am Opernpalais, Unter den Linden 5, Mitte
• Silverfestparty aan Brandenburger Poort, Silvesterparty am Brandenburger Tor, Mitte
• Kerstmarkt aan het kasteel, Berlin Weihnachtsmarkt am Schlossplatz, Mitte
• Kerstmarkt Alexanderplein, Weihnachtsmarkt am Alexanderplatz, Mitte, Alexanderplatz

Bioscoop

Er zijn ongeveer honderd cinemazalen in Berlijn, alhoewel de meeste enkel films vertonen die gedubd zijn in het Duits zonder ondertitels. Hieronder een lijstje van de belangrijkste bioscoopzalen. Tickets zijn normaal gezien tussen de €5,00 en €7,00. Maandag en woensdag zijn speciale cinema dagen met reducties.

•    Babylon Kreuzberg, Dresdener Str. 126, 10999 Berlin (U Bahn Kottbusser Tor), ☎ 49 30 6160 9693. Ook non-mainstream films in een kleinere zaal gebouwd in de jaren 50.
•    Central, Rosenthaler Str. 39, 10178 Berlin (S Bahn Häckescher Markt), ☎ 49 30 2859 9973. In een ex-kraakpand nabij Hackesche Höfe.
•    Eiszeit, Zeughofstraße 20, 10997 Berlin (U Bahn Görlitzer Bahnhof), ☎ 49 30 611 6016.
•    Filmtheater Hackesche Höfe (Hackesche Höfe Kino), Rosenthaler Str. 40 -41, 10178 Berlin (S Bahn Häckescher Markt), ☎ 49 30 283 4603, fax: 49 30 3087 2512, e-mail: [email protected]. Op de vierde verdieping van het Hackesche Höfe. Breed aanbod van films.
•    Kino Moviemento, Kottbusser Damm 22, 10967 Berlin (tussen Kreuzberg en Neukölln, U Bahn Schönlein Straβe), ☎ 49 30 692 4785. De oudste cinema van Duitsland (1907).

Opera, muziek, ballet en theater

Opera

•    Staatsoper Unter den Linden, Unter den Linden 7, 10117 Berlin, ☎ 49 30 203 540, e-mail: [email protected].
•    Komische Oper, Behrenstraße 55-57, 10117 Berlin, ☎ 49 30 4799 7400, fax: 49 30 4799 7490, e-mail: [email protected].

Musical en revue

•    Friedrichstadt-Palast, Friedrichstraße 107, 10117 Berlin, ☎ 49 30 2326 2326, fax: 49 30 2326 2323, e-mail: [email protected].
•    Admiralspalast, Friedrichstraße 101, 10117 Berlin, ☎ 49 30 2250 7000, e-mail: [email protected].

Theaters

•    Maxim-Gorki-Theater, Am Festungsgraben 2, 10117 Berlin, ☎ 49 30 2022 1115, e-mail: [email protected].
•    Berliner Ensemble, Bertolt-Brecht-Platz 1, 10117 Berlin, ☎ 49 30 2840 8155, fax: 49 30 2840 8115, e-mail: [email protected].
•    Deutsches Theater, Schumannstraße 13, 10117 Berlin, ☎ 49 30 2844 1225, fax: 49 30 2844 1404, e-mail: [email protected].
•    Volksbühne am Rosa-Luxemburg-Platz, Linienstraße 227, 10178 Berlin, ☎ 49 30 2406 5777, fax: 49 30 2406 5642, e-mail: [email protected].

Leren

Berlijn telt drie grote universiteiten:

• Vrije Universiteit, Freie Universität
• Humboldt Unversiteit, Humboldt Universität
• Technische Universtiteit, Technische Universität

Werken

Kopen

Warenhuizen

De Duitse wetgeving is zo voorzien dat grote ketens voordelen halen tegenover de kleine en middelgrote ondernemingen. Je gaat dus vooral afdelingen van grote winkelketens tegenkomen. In contrast daarmee zal je ook kleine kiosken zien van zelfstandige handelaars die op hun manier proberen te overleven tegenover de druk van de multinationals. Ook veel allochtonen houden deze kiosken open bij gebrek aan andere werkgelegenheid. Over het algemeen zijn de winkelketens 's avonds vrij lang open. De standaard sluitingstijd is 20:00, maar je kan supermarkten vinden die tot 00:00 open zijn. Ook toeristische winkeltjes zijn vaak tot die tijd open.

Toeristische winkels

Op toeristische punten in de stad stikt het van de toeristische winkeltjes waar "typisch Berlijnse objecten" gekocht kunnen worden. Het assortiment is vaak hetzelfde, al zijn er ook winkels bij die zich in bepaalde toeristische attributen gespecialiseerd hebben. Met alle stukjes "Berlijnse Muur" die her en der te koop worden aangeboden, kun je een complete woonwijk neerzetten. Een grote keus aan Berlijn-objecten vind je onder meer rond het plein "An der Gedächtniskirche" aan de Kurfürstendamm, en langs Unter den Linden, vlak bij de Brandenburger Tor.

Eten

Berlijn is gezegend met een grote internationale gemeenschap en de bijbehorende culinaire geneugten. Het is er ongelooflijk goedkoop tegenover andere grote steden van Duitsland. De Duitse keuken zelf is overigens ook zeer smakelijk; zeker op de wat koudere dagen, ook in het najaar of het vroege voorjaar, is deze stevige kost goed voor de weerstand.

Typisch Berlijns

• Currywurst: een frikandel met ketchup gepoederd met currypoeder. Je kan ze overal vinden bij de kiosken. Dit moet je absoluut eens geproefd hebben.
• Berliner Weiße mit Schuss: zuur witbier (Weiße), gezoet met rode of groene siroop (Schuss), populair bij jongeren.
• Quarkbällchen: kleine oliebolletjes, gemaakt van (onder andere) aardappelmeel. Net als in Nederland bij de oliebollen varieert de kwaliteit overigens enorm: van heerlijke smaakvolle bolletjes tot ranzige vette deegballen.

Ontbijt

Daar nogal wat hotels tegenwoordig boekingen aannemen zonder ontbijt is het goed om te weten dat dit eigenlijk een zegen is. Je hoeft je niet druk te maken over de tijden dat het hotel ontbijt meent te moeten serveren en je hebt plotseling een enorme keuze. In iedere straat (zo lijkt het althans) vind je een echte bakkerij met heerlijke (belegde) broodjes en koffie. Verder zijn er de bekende ketens als Starbucks maar ook het Duitse antwoord daarop, Balzac Coffee. Tenslotte zijn er ook vele cafés waar je voor tussen de €4,00 en €10,00 (da's dan inclusief een glaasje Sekt!) heerlijke complete ontbijtjes kunt verorberen.

Budget

Zoals in veel zoveel steden kun je voor de goedkopere maaltijden het beste uitkijken naar de wat meer exotische keukens zoals Vietnamees en Indiaas. Met "indisch" wordt geen indonesisch, maar indiaas bedoeld. In Berlijn zijn meerdere universiteiten, het is heel voordelig en smakelijk eten in de mensa's.

Uitgaan

Berlijn staat bekend als de uitgaansstad van Europa. Er is geen door de overheid vastgestelde sluitingstijd voor de horeca. Enkele zaken zijn zelfs 24 uur per dag geopend. Er zijn talloze cafés, restaurants, clubs, discotheken, cocktailbars etc. Er is niet echt een uitgaanscentrum in de stad, wel zijn er concentraties van uitgaansgelegenheden

Veel locaties zijn aan de buitenkant niet of nauwelijks te herkennen als uitgaansgelegenheid. Een voordeel volgens velen is dat je juist in deze gelegenheden de autochtone Berlijner treft en minder toeristen. Ook zijn sommige clubs "mobiel", in die zin dat ze regelmatig van locaties wisselen. Zoals altijd geldt hier nog meer dat wat vandaag "in" is, morgen "uit" kan zijn. Maar ook geldt zoals altijd, dat met name de taxichauffeurs en vaak ook hotelreceptionisten, op de hoogte zijn van de laatste trends.

Adressen

•    Café Moskau, Karl-Marx-Allee 34 (Mitte U-Bahn Schillingstraβe), ☎ 49 30 44678222. Restaurant daterend uit de DDR-tijd in typische socialistische stijl, alleen al voor het schitterende gebouw moet je hier even binnengaan.

Kranten

Kijk eens in het krantje Exberliner, het maandelijkse Engelstalige magazine van Berlijn waar alles in staat wat er te doen valt. Het bevat hoogstaande artikels en correcte informatie. Als je Duits begrijpt, zijn er nog andere activiteiten krantjes zoals zitty en tip die je overal in de kiosken kan verkrijgen of bemachtig een Stadtkind gratis in verschillende clubs en bars. Wees voorbereid om je keuze te maken uit een enorm aanbod.

Overnachten

Berlijn heeft een uitgebreid aanbod van hotels, hostels en jeugdherbergen, je kan ze vinden in alle stadsdelen van Berlijn en ook verder gelegen hotels in de omgeving buiten Berlijn (Brandenburg) kunnen interessant zijn vanwege hun lagere prijs en de rustige omgeving. De duurste en meest prestigieuze hotels liggen natuurlijk in het stadscentrum Mitte maar ook daar kan je goedkope hotels vinden. Voor de jongeren of voor wie tevreden is met weinig kan je terecht in één van de vele jeugherbergen of hostels van Berlijn. Over het algemeen zijn de prijzen van de hotels goedkoper dan in vergelijking met andere Europese hoofdsteden zoals London, Rome of Parijs. Zie naar de artikels over de stadsdelen voor meer informatie.

Budget

Gemiddeld

Duur

Veiligheid

Berlijn is een veilige stad maar het heeft enkele zone's die minder onderhouden zijn. De noodzakelijke alertheid is geboden op stations, drukke pleinen en bij drukke toeristische attracties zoals de Branderburger Tor, Potsdamer Platz Arkaden, sommige musea en winkelcentra, etc. Laat je rugzak of handtas niet alleen staan op drukke plaatsen.

Er zijn enkele gebieden in het noorden van Neukölln en delen van Kreuzberg in het zuiden van de stadscentrum en Wedding in het Noorden waar het risico om het onderwerp te zijn van jeugdbendes een beetje hoger is. Zeker gedurende nachten moet je deze delen met wat voorzichtigheid bezoeken omdat een combinatie van dronken party people en een arme buurt aanleiding kan geven tot problemen.

Sinds 1980 zijn lokale schermutselingen op Dag van de Arbeider (1 mei). Over het algemeen vonden deze plaats in Kreuzberg in de buurt van de Oranienstraße/Mariannenplatz. Tegenwoordig starten ze al in nacht voor 1 mei, vooral in het Mauerpark (Prenzlauer Berg), aan de Boxhagener Platz en in Rigaer Str. (Friedrichshain) en blijven verder gaan in de avond van 1 mei in Kreuzberg en vermelde gebieden. Sinds 2005 is er wel een afname door het engagement van inwoners die de dag van arbeider vieren met een tof "myfest" en goed geplande inspanningen van de politie. Desondanks is het beter om uit de buurt te blijven na 20u00 tot zonsopgang. Je auto daar parkeren is zeker niet verstandig. Alle inwoners gaan hun auto ergens bij familie parkeren op die dagen.

Er zijn ook verslagen van reizigers die te maken hebben gekregen met gewelddadig racisme. Het is aangeraden voor niet-Kaukasiaanse types oplettende zijn in Lichtenberg, Hellersdorf, Marzahn, Treptow en Köpenick in de avond en de nacht, zeker als je alleen bent. De vuistregel: als je richting oost gaat in de stad blijf dan binnen de S-Bahnring (number S41, S42) en je hoeft je geen zorgen te maken.

Gezondheid

Contact

• In de Potsdamer Platz Arkaden kan je internetten op de internetbrug voor €2,00 per uur, met wat geluk was iemand zo vriendelijk om het papiertje met zijn code achter te laten waarmee je zijn/haar niet opgebruikte minuten kan verder opwerken en kan dus je enkele tientallen minuten gratis internetten.
• In de stad kan je overal internetcafés vinden aan de prijs van €1,00 à €1,50 per uur met een minimum afname van een half uur.
•    Nederlandse Ambassade in Berlijn, Klosterstraße 50, 10179 Berlijn (U-Bahn Jannowitzbrücke), ☎ 49 30 209560, e-mail: [email protected]. ma-vr 09:00-17:30 uur.
•    Belgisk ambassade, Jägerstrasse 52-53 (U-Bahn Französche kirche), ☎ 49 30 206420, e-mail: [email protected]. Mandag-fredag ​​09: 00-12: 00.

Daglig liv

Over det hele

• Beliggende i nærheden og tilhører højdepunkterne i tysk arkitektur kan du finde te Potsdam, det Sanssouci-paladset, tilgængelig med S-Bahn.
• Du finder en smuk sø i Schildow, Kiessee.
• Sachsenhausen ligger i udkanten af ​​Berlin i Oranienburg, en tidligere nazistisk koncentrationslejr. I Oranienburg er også et palads.
• Müritz Lake District i nord er en nationalpark med flere hundrede søer.
• Beliggende i syd Dresden. Denne by er 2,5 timer med tog og Leipzig er cirka 1,5 timer med tog.

Du kan også gå til Hamborg, München, Prag eller Moskva rejse.

Dette er en vejledningsartikel . Den indeholder en stor mængde gode kvalitetsoplysninger om relevante attraktioner, underholdningssteder og hoteller. Dyk ind og gør det til en stjerneartikel!

Hovedstæder i Europa

Amsterdam · Andorra la Vella · Athen · Beograd · Berlin · Bern · Budapest · Bukarest · Bratislava · Bruxelles · Chisinau · Dublin · Helsinki · Kiev · København · Ljubljana · London · Lissabon · Luxembourg · Madrid · Minsk · Monaco · Moskva · Nicosia · Oslo · Paris · Podgorica · Prag · Reykjavik · Riga · Rom · San Marino · Sarajevo · Skopje · Sofia · Stockholm · Tallinn · tirana · Valletta · Vatikanet · Vaduz · Vilnius · Warszawa · Wien · Zagreb

Tysklands regioner
Baden-Württemberg · Bayern · Berlin · Brandenburg · Bremen · Hamborg · Hesse · Mecklenburg-Vorpommern · Niedersachsen · Nordrhein-Westfalen · Rheinland-Pfalz · Saarland · Sachsen · Sachsen-Anhalt · Slesvig-Holsten · Thüringen